Факти: росіяни в Африці: росіяни зараз в CAF, перш ніж вони були в Афганістані та Сирії, а в 2022 році в Україні (джерело Frontlinie)

Fakty: rosiyany v Afrytsi: rosiyany zaraz v CAF, persh nizh vony buly v Afhanistani ta Syriyi, a v 2022 rotsi v Ukrayini (dzherelo Frontlinie)

Bram Vermeulen reist naar een van de armste landen ter wereld. De Centraal Afrikaanse Republiek is de draaischijf geworden van een groot geopolitiek spel tussen Rusland en het Westen.

Het land is de proeftuin van de dwingende Russische ambitie om Afrikaanse landen in hun invloedsfeer te krijgen en op te zetten tegen het Westen.

Rusland levert onderwijs, desinformatie met een Moskous perspectief en huurlingen om regeringen in het zadel te houden. In ruil voor grondstoffen en steun in de VN-veiligheidsraad.

Bram Vermeulen ontmoet de gemaskerde huurlingen van Wagner en hun beste klant, de president van de Centraal Afrikaanse Republiek. Hij hoort over hun gruwelijke methoden van verschroeide aarde, ontvoeringen en verdwijningen.

Hij gaat letterlijk in gevecht met de vertegenwoordiger van Vladimir Poetin in Centraal Afrikaanse Republiek, tijdens een bokstraining met de Russische consul. Hij doet alle beschuldigingen over mensenrechtenschendingen af als fake news.

De Russen voeren een desinformatiecampagne die meelift op een golf van afkeer tegen de voormalige kolonisator Frankrijk, die desinteresse voor het lot van de Afrikanen en racisme wordt verweten. Die campagne wordt op tal van vlakken gevoerd: op sociale media, in hoorcolleges op de universiteit en in oorlogsfilms waarin de Russen de helden zijn en westerlingen de slechteriken. 

Journalisten die de desinformatie proberen te bestrijden, komen om.

mysterieuze wijze om het leven of worden bedreigd. 

Aan het front van Koude Oorlog 2.0 ziet Bram Vermeulen dat het Westen de slag om Afrika aan het verliezen is.

Waarom heeft de Centraal Afrikaanse Republiek de hulp van de Russen ingeschakeld?

De Centraal Afrikaanse Republiek is één van de armste en gewelddadigste landen ter wereld. In de aflevering ziet Bram hoe de Russische huurlingen zijn ingehuurd om de regering in het zadel te houden.

Wagner is een geheimzinnige club – wat weten we over ze?

De Wagner Group is een huurlingenleger dat op papier niet bestaat. Het werd opgericht door een voormalig hoofd van de Russische buitenlandse inlichtingendienst. Hij zou bewonderaar zijn van het Derde Rijk en de groep vernoemd hebben naar Richard Wagner (ook de favoriete componist van Adolf Hitler).  

‘Poetins kok’

Officieel bestaat het niet. Het is in Rusland nergens geregistreerd, maar speelt sinds 2014 een belangrijke rol bij gevoelige operaties waaraan het Kremlin liever de handen niet vuil maakt.

President Poetin heeft steeds ontkend dat de overheid banden heeft met het schimmige huurlingenleger, dat in handen is van Jevgeni Prigozjin, die bekendstaat als ‘de kok van Poetin’. Met hulp van Poetin, die hem een miljardencontract als cateraar van het leger toespeelde, groeide Prigozjin uit tot een vermogend zakenman. Later breidde hij zijn imperium uit met Wagner. Daarvoor had hij de zegen van het Kremlin nodig, dat staat wel vast. Officieel zijn dergelijke particuliere paramilitaire bedrijven niet toegestaan in Rusland.

‘Poetins kok’

Officieel bestaat het niet. Het is in Rusland nergens geregistreerd, maar speelt sinds 2014 een belangrijke rol bij gevoelige operaties waaraan het Kremlin liever de handen niet vuil maakt.

President Poetin heeft steeds ontkend dat de overheid banden heeft met het schimmige huurlingenleger, dat in handen is van Jevgeni Prigozjin, die bekendstaat als ‘de kok van Poetin’. Met hulp van Poetin, die hem een miljardencontract als cateraar van het leger toespeelde, groeide Prigozjin uit tot een vermogend zakenman. Later breidde hij zijn imperium uit met Wagner. Daarvoor had hij de zegen van het Kremlin nodig, dat staat wel vast. Officieel zijn dergelijke particuliere paramilitaire bedrijven niet toegestaan in Rusland.

‘Poetins kok’

Officieel bestaat het niet. Het is in Rusland nergens geregistreerd, maar speelt sinds 2014 een belangrijke rol bij gevoelige operaties waaraan het Kremlin liever de handen niet vuil maakt.

President Poetin heeft steeds ontkend dat de overheid banden heeft met het schimmige huurlingenleger, dat in handen is van Jevgeni Prigozjin, die bekendstaat als ‘de kok van Poetin’. Met hulp van Poetin, die hem een miljardencontract als cateraar van het leger toespeelde, groeide Prigozjin uit tot een vermogend zakenman. Later breidde hij zijn imperium uit met Wagner. Daarvoor had hij de zegen van het Kremlin nodig, dat staat wel vast. Officieel zijn dergelijke particuliere paramilitaire bedrijven niet toegestaan in Rusland.

Ook Wagners nauwe banden met de GROe, de Russische militaire inlichtingendienst, duiden erop dat het wel degelijk een instrument van de overheid is. Oprichter van het huurlingenleger is Dmitri Oetkin, een voormalige GROe-officier die er, getuige zijn tatoeages, nazisympathieën op nahield. Opvallend is ook dat Wagner-strijders training krijgen in Molkino, in het zuiden van Rusland, vlak naast een trainingscentrum van de militaire inlichtingendienst.

De relatie tussen Wagner en de staat is symbiotisch. Het huurlingenleger geeft het Kremlin de mogelijkheid clandestiene militaire operaties uit te voeren waarvoor het iedere verantwoordelijkheid kan ontkennen. Voordeel is ook dat het de verliezen van dergelijke operaties geheim kan houden. Voor Prigozjin is het een commercieel groeimodel. Als dank voor de militaire activiteiten van Wagner helpt het Kremlin hem aan lucratieve contracten in de landen waar het huurlingenleger actief is. Zo beloonde de Syrische president Assad Prigozjins bedrijf Evro Polis met een contract voor de exploitatie van olievelden die Wagner op de opstandelingen en de terreurgroep Islamitische Staat wist te heroveren.

Prigozjins schaduwleger kwam voor het eerst in beeld in 2014 bij de inname van het Oekraïense schiereiland de Krim. Naar verluidt maakten Wagner-huurlingen deel uit van de geheimzinnige ‘groene mannetjes’ die in februari opdoken op het schiereiland en allerlei strategische punten bezetten. In ieder geval gaf het succes van die operatie het Kremlin het idee dat het met Wagner een geweldig instrument in handen had om ‘onzichtbare’ oorlogen te voeren.

Syrië

De Wagner-strijders vochten ook mee toen de pro-Russische separatisten de macht grepen in een deel van de Donbas en de ‘volksrepublieken’ Donetsk en Loehansk uitriepen. Het Kremlin durfde toen nog niet openlijk troepen naar Oekraïne te sturen, al deed Rusland dat heimelijk wel toen de separatisten onder de voet dreigden te worden gelopen door het Oekraïense leger.

Na de Donbas sloeg Wagner zijn vleugels uit naar andere;

gebieden om het Kremlin te helpen zijn strategische ambities te verwezenlijken. Eind 2015 doken de Wagner-strijders voor het eerst op in Syrië, waar de troepen van president Assad het onderspit dreigden te delven tegen de opstandelingen. Het Kremlin gebruikte Wagner als infanterie, terwijl de Russische strijdkrachten de opstandelingen vooral vanuit de lucht bestookten.

De samenwerking verliep niet altijd gesmeerd. Begin 2018 kwam een groot aantal Wagner-strijders in Syrië om bij Amerikaanse luchtaanvallen, toen zij een kamp van de door de VS gesteunde Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) in de provincie Deir al-Zor aanvielen. De Amerikanen hadden Moskou gevraagd of het om Russische troepen ging, maar Rusland verzekerde dat er geen Russische troepen in het gebied waren, mogelijk om te verhullen dat Wagner daar bezig was met een geheime operatie. Het resultaat was dat honderden Wagner-strijders de dood vonden.

Het optreden van de Wagner-strijders, vaak afgezwaaide beroepsmilitairen en voormalige leden van de veiligheidsdiensten, leverde het huurlingenleger de reputatie van een losgeslagen moordenaarsbende op. Wagner-strijders in Syrië filmden zichzelf terwijl ze een deserteur uit het Syrische leger martelden, onthoofdden en zijn lijk vervolgens in brand staken.

Misdaden en plunderingen

Moskou stuurde in 2018 trainingsinstructeurs naar de Centraal-Afrikaanse Republiek maar volgens Frankrijk en de Verenigde Naties zijn zij huurlingen van de paramilitaire Wagner-groep en sturen zij de regering aan. De aanwezigheid van Wagner in de Centraal-Afrikaanse Republiek is erg omstreden. Onderzoek van ‘CNN’ heeft Wagner en aanverwante entiteiten in verband gebracht met de lucratieve diamanthandel in Centraal-Afrika en met talrijke mensenrechtenschendingen in het land, waar het leger tegen een aantal rebellengroeperingen vecht. Wagner wordt trouwens in verband gebracht met misdaden en plunderingen in diverse Afrikaanse landen.

De Amerikaanse regering overweegt juist om de Wagner-groep een terroristisch stempel te geven om de groeiende betrokkenheid bij de oorlog in Oekraïne en conflicten in Afrika te verhinderen. Het Europees Parlement heeft Rusland vorige maand bestempeld als sponsor van staatsterrorisme.

Lees ook:

Wagner rekruteert nu zelfs misdadigers in Afrika voor oorlog in Oekraïne

Hoe zit het met de mensenrechten?

De Russische huurlingen worden in verband gebracht met mensenrechtenschendingen in de landen waar ze aanwezig zijn, zoals Syrië, Mali en CAR.