Onderzoek naar nieuw perspectief op waterbeheer
NWO stelt 5,5 miljoen euro beschikbaar voor onderzoek naar klimaatrobuust waterbeheer
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) stelt 5,5 miljoen euro beschikbaar voor onderzoek naar klimaatrobuuste watersystemen en klimaatrobuust waterbeheer op landschapsschaal. De financiering is bedoeld voor interdisciplinaire, publiek-private consortia.
“Dit onderwerp is natuurlijk super actueel”, zegt Stephan Toby. Hij is beleidsmedewerker bij NWO en projectleider voor deze call, zoals de uitnodiging om onderzoeksvoorstellen in te dienen wordt genoemd. “Klimaatverandering zet ons huidige watersysteem onder druk. Denk aan de droogte in 2018 of de overstromingen nog deze zomer.”
Volgens Toby roept de klimaatverandering vragen op in de maatschappij en is het ook aan wetenschappers om antwoorden te formuleren. “Voor een transformatie naar een robuust en veerkrachtig watersysteem en een waterrobuust landschap zijn kennis en innovatieve oplossingen nodig. Vorig jaar hadden we een call met een vergelijkbaar onderwerp, maar met een kleinere onderzoeksschaal.”
Onderzoeken naar klimaatrobuuste watersystemen die voor deze NWO-financiering in aanmerking willen komen, dienen het landschap als samenhangend geheel te bekijken. “Hoe we het waterbeheer in de toekomst aanpakken is geen lokale vraag, maar beslaat grotere gebieden. Daarbij zou je bijvoorbeeld kunnen denken aan de hoge zandgronden of de polders”, legt Toby uit.
Consortium
Andere voorwaarde om in aanmerking te komen voor financiering is het vormen van een consortium. Het zijn wetenschappers die de aanvraag indienen, maar wel met nauwe ondersteuning van in elk geval private partijen, die ook als co-financier optreden. “Bijkomend doel van dit soort calls is echt om wetenschappelijk onderzoek in de praktijk toe te passen. Daarom vragen we wetenschappers om partners te zoeken, in zowel de publieke als private hoek. De call komt voort uit de Kennis- en innovatieagenda Landbouw, Water en Voedsel en is dus interessant voor de land- en tuinbouwsector. Maar ook publieke partijen als waterschappen en waterbedrijven kunnen trouwens deel uit maken van een consortium.”
De call richt zich op uitdagingen op het gebied van waterbeheer die op de lange termijn wellicht niet binnen het huidige systeem opgevangen kunnen worden. ”Bij interventies in het watersysteem spelen vaak tegenstrijdige belangen van water- en landschapsgebruikers die moeten worden gewogen. Daar is een interdisciplinaire aanpak voor nodig. Naast bètawetenschappers dienen bij de onderzoeksaanvraag ook wetenschappers betrokken te zijn uit de gamma-, bijvoorbeeld juristen of psychologen, of alphahoek, bijvoorbeeld historici.”
In januari organiseert NWO een online evenement om onderzoekers met elkaar, en partijen die deel willen nemen aan een consortium in contact te brengen. Eind maart dienen de vooraanvragen te worden ingediend, waarna een commissie van experts een eerste advies uitbrengt. In september is dan de deadline voor de volledige aanvraag, inclusief cofinanciering. Toby: “Die aanvragen zal de commissie dan eind 2022 beoordelen, zodat de geselecteerde onderzoeken begin 2023 van start kunnen gaan. Er is 5,5 miljoen euro beschikbaar. Per project is er maximaal 1,8 miljoen euro zodat er budget voor zeker drie onderzoeken is.”
Er is wel voldoende water in Nederland ( water-aanbod) alleen soms niet op de gewenste plaats.
Na een inventarisatie bleek dat het water-aanbod
in sommige seizoenen beduidend groter is dan de
watervraag. Twigt: ‘Ons onderzoek leidde tot twee
conclusies.
De vier miljoen kubieke meter water
waarnaar we in de regio op zoek waren, bleek
ruimschoots aanwezig. In de gemeente Terneuzen
wordt jaarlijks zo’n 100 tot 120 miljoen m3 opper –
vlaktewater de Westerschelde in gepompt.
Er is dus
voldoende water, alleen is dit niet altijd van goede
kwaliteit en op het juiste moment beschikbaar.’
Daarnaast was er op grond van het onderzoek
nog een conclusie te trekken: ‘Ook als je kijkt naar
nevenfuncties, liggen er kansen om deze te kop –
pelen. Denk aan de beschikbaarheid van water
voor landbouw en kansen voor ontwikkelingen
op het gebied van ecologie, watertoerisme encultuurhistorie.’ Enkele jaren later, in 2013, kreeg
het project Waterkringloop Zeeuws-Vlaanderen
een vervolg, toen tien partners het project voort –
zetten onder de naam ‘Robuust Watersysteem’.
Twigt: ‘Enkele partners waren toen afgehaakt; deze
partijen wilden hun waterprobleem op een andere
manier oplossen of hadden andere prioriteiten.
Tot nu toe hebben we echter onze open struc –
tuur behouden: als partijen kansen zien, kunnen
ze zich bij ons aansluiten. Sinds 2015 werken
we ook grensoverschrijdend met verschillende
Vlaamse partijen samen aan dit project, zoals
het Vlaams Kenniscentrum voor Water (Vlakwa),
de Vlaamse Milieumaatschappij en de Vlaamse
Landmaatschappij.
Samen zelfvoorzienend
Volgens Twigt is het concept van het Robuust
Watersysteem een onderdeel van de transitie die
in onze maatschappij gaande is; een omslag in
denken. ‘Ons watersysteem is een van onze vitale
systemen’.
Als je kijkt naar het watersysteembeleid,
dan is het gebruikelijk om vooral op een probleem-
oplossende manier te reageren op ontwikkelingen
in de samenleving. Het initiatief ligt in veel geval-
len alleen bij de beheerder, die terughoudend is
als het gaat om andere functies die binnen zijn
domein liggen. Daardoor laten we grote kansen
liggen.’ Het wordt voor de regio’s steeds belang-
rijker om in een circulaire economie in de eigen
behoeften te voorzien, zegt Twigt. ‘Juist dan is het
belangrijk om inzicht te krijgen in de systemen en
kwaliteiten van de regio. Daarin zullen we proactief
moeten handelen. Als we goed op ons netvlies
hebben welke kwaliteiten en systemen onze regio’s
bezitten, zijn we beter in staat om daar meerwaar –
de uit te halen. Door samen te werken, kunnen
we het potentieel van de verschillende systemen
op een duurzame manier benutten. Als je kijkt
naar het ontwerpen en het ontwikkelen van een
watersysteem, kun je je een aantal vragen stellen.
Bijvoorbeeld: hoe kan ik mijn watersysteem zo ont –
wikkelen dat dit een optimale bijdrage kan leveren
aan de vitaliteit van de regio? Daarvoor moeten we
met onze regionale partners de krachten bundelen
door kennis, expertise en middelen te delen.
Volg ook de podcast in de Apple store van 17 november van Maarten Veldhuis over robuuste watersystemen op de Veluwe!